De Sint Nicolaasbasiliek

Tegenover het Centraal Station aan de Prins Hendrikkade ligt de laat 19de eeuwse Basiliek van de Heilige Nicolaas. Officieel luidt de naam van deze kerk de Heilige Nicolaas binnen de Veste. Ondanks dat de basiliek tegenwoordig ingebouwd ligt tussen woningen en hotels is het een van de meest prominente gebouwen aan het Stationsplein. Amsterdam by Night duikt deze keer in de historie van deze mooie kerk.

Sint Nicolaas en Amsterdam

Sint Nicolaas is al sinds het vroege begin de beschermheilige van Amsterdam, en er zijn dan ook meerdere kerken aan deze heilige geweid. De Oude Kerk heette in eerste instantie Sint Nicolaaskerk en ook de schuilkerk die nu bekend is als "Ons Lieve Heer op Solder" was geweid aan Sint Nicolaas. Historisch gezien was Sint Nicolaas een Griekse bisschop uit de 4de eeuw die gezien wordt als de beschermer van schippers en handelaren. De verbintenis met Amsterdam ligt dus voor de hand. Het is trouwens ook deze heilige die ook ten grondslag ligt aan het Sinterklaasfeest.

Alteratie

Toen ten tijde van de alteratie de voornaamste religie van Amsterdam veranderde van Katholicisme in Protestantisme werden de Katholieke kerken overgenomen en opnieuw ingericht voor de Protestantse eredienst. De religieuze tolerantie in de stad neemt af en Katholieken houden hun heilige mis in schuilkerken zoals in "Ons Lieve Heer op Solder" aan de Oudezijds Voorburgwal. Het duurt enkele eeuwen voordat er weer sprake is van enige tolerantie wat betreft openbare geloofsbeleiding.

 

Nieuwe Sint Nicolaaskerk

Pas vanaf begin 19de eeuw werden er in Amsterdam weer nieuwe Katholieke kerken gebouwd. De Basiliek van de Heilige Nicolaas uit 1887 is verreweg de grootste. Het imposante kerkgebouw moest voldoen aan de vraag naar een nieuw groot Katholiek kerkgebouw. Uit dezelfde periode stammen ook andere grootschalige nieuwbouwprojecten rond het stationsplein, waaronder het Centraal Station en de Beurs van Berlage. De keuze voor deze centrale locatie is een duidelijke keuze voor hernieuwde religieuze tolerantie.

 

 

Architectuur en inrichting

De kerk is een ontwerp van architect A.C. Bleijs (1842-1912). Opvallend aan deze 19de eeuwse kerk is de bouwstijl met neobarokke en neorenaissance elementen. Dit stond in sterk contrast met de in die tijd gebruikelijke neogothische stijl zoals te zien bij het Centraal Station. Een opvallend onderdeel van de kerk is ook de 58 meter hoge koepel. De koepel bestaat uit twee delen, waarvan het binnenste deel versierd is met een sterrenhemel in glas en lood.
Het interieur is uitgevoerd door verschillende kunstenaars waaronder de beeldhouwer Pierre Elysee van den Bossche, en schilder Jan Dunselman. Jan Dibbets heeft de moderne glas-in-lood ramen ontworpen (leuk detail, hij heeft eerder ook de ramen van de St. Gertrudiskerk in mijn geboortedorp Wijlre ontworpen).

Van kerk naar basiliek

Op het 125-jarige bestaan in 2012 werd de kerk verheven tot basiliek. Deze eer kwam voort uit de sterke verbintenis van Amsterdam met Sint Nicolaas en de devotie rond het Mirakel van Amsterdam. Dit wonder vond plaats  op 15 maart 1345. Naar verluidt had een stervende man een hostie uitgebraakt in de Kalverstraat. Uit eerbied werd deze met het braaksel in een haardvuur verbrand, maar de volgende ochtend werd de hostie ongeschonden teruggevonden. Het Mirakel wordt nog steeds jaarlijks herinnerd met een stille omgang door de Kalverstraat.

Bronvermelding
- www.nicolaas-parochie.nl
- www.architectenweb.nl
- Een kleine geschiedenis van Amsterdam – Geert Mak

 

Terug naar Spotlight

 

Hieronder kunt u een bericht achter laten of de pagina delen