Grachten

Deze week zet Amsterdam by Night de Spotlight op een van de meest typische kenmerken van de stad. Amsterdam staat over de hele wereld bekend om haar grachten en wordt ook wel het Venetie van het noorden genoemd. De ongeveer 160 grachten hebben een totale een lengte van meer dan 100 kilometer. De ontwikkeling van het grachtennetwerk verliep in verschillende fasen en ging hand in hand met de stadsgroei. In contrast met andere steden zijn de grachten van Amsterdam zeer goed behouden gebleven en tegenwoordig nog vrijwel in dezelfde staat als toen ze aangelegd werden.

 

Stadsgrachten

Amsterdam ontstond aan de monding van de Amstel in het IJ en heeft altijd een sterke band met het water gehad. Het tegenwoordige Damrak en Rokin liggen bijna letterlijk op de oorspronkelijke rivier, hoewel het grootste deel van de bedding, onder andere onder de Dam en de Beurs van Berlage gedempt is. De eerste aangelegde kanalen hadden een defensieve functie, wat nog steeds af te leiden is van de naam. De Oudezijds Voorburgwal diende vroeger als buitengracht om de stad te verdedigen. Toen rond 1385 een nieuwe stadsomwalling (met gracht) werd aangelegd onstond de Oudezijds Achterburgwal. Op deze manier zijn de meeste grachten in het centrum het overblijfsel van de verdedigingswerken van een groeiende stad. Dit proces werd voortgezet met de Singel, die tot 1585 de buitengrens van de stad vormde, en de Singelgracht, die deze functie tot de 17de eeuw vervulde.

De Grachtengordel

Toen in de 17de eeuw de stadsbevolking sterk toe begon te nemen was er een toenemende vraag naar woonruimte. Ook de rijke burgerij zocht een alternatief voor de steeds drukker wordende binnenstad. Door de rijkdom als gevolg van de zeehandel was de stad in staat om een ambitieus plan ten uitvoer te brengen: buiten de Singelgracht werd een hele grachtengordel aangelegd. Vanaf de Brouwersgracht begon men met het uitgraven van de Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht. De grachten werden naar het zuiden toe uitgegraven tot aan de Amstel. De naam van tramhalte Oost-einde herinnert nog aan deze uiterste grens. Later werden de grachten ten oosten van de Amstel verder verlengd als de Nieuwe Herengracht, Nieuwe Keizersgracht en Nieuwe Prinsengracht. Sinds 2010 staat de Historische Grachtengordel van Amsterdam op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Verdere Ontwikkeling

Buiten de grachtengordel van de binnenstad werden nieuwe grachten aangelegd, soms over bestaande sloten en watertjes, maar ook helemaal nieuw. Deze nieuwe grachten stelden de binnenstad in verbinding met de buitenwijken en vormden het voornaamste transportnetwerk van Amsterdam.  De meest recente grachten vinden we in het noord-oosten van het stadscentrum. In 1995 werden vier grachten aangelegd op Java-eiland, mede als uitbreiding van de IJ-havens. Aan de grachten werden moderne interpretaties van de Amsterdamse grachtenpanden gebouwd.

Bronvermelding:

- Een kleine geschiedenis van Amsterdam - Geert Mak

 

Terug naar Spotlight

 

Hieronder kunt u een bericht achter laten of de pagina delen. Afdrukken bestellen kan op de Prints pagina.